Projektowanie i produkcja konstrukcji z drewna klejonego warstwowo - tylko aktualne normy!

AUTOR: ZBIGNIEW DOMAŃSKI, zd@konstimber.pl

Zastanawiasz się, czy projekt konstrukcji z drewna klejonego, który posiadasz, został wykonany na podstawie aktualnych norm? A może właśnie zamawiasz na budowę drewno klejone i nie wiesz, zgodnie z jaką regulacją powinno być wyprodukowane, jaka norma powinna znajdować się na certyfikacie? Jakie są aktualne normy projektowe i produkcyjne, dotyczące konstrukcji drewnianych, spełniających wymogi zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie?

Normy projektowe…

W celu jednoznacznego określenia aktualnych norm związanych z projektowaniem konstrukcji warto porównać dwa ostatnie teksty jednolite (z dnia 18 września 2015 r. oraz z 7 czerwca 2019 r.) Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (które dalej będziemy nazywać po prostu Rozporządzeniem), dokładniej rzecz biorąc ich załączniki nr 1 – wykaz polskich norm powołanych w rozporządzeniu.

W tekście jednolitym Rozporządzenia, z roku 2015 w wykazie norm znajdują się  Polskie Normy Budowlane oznaczone jako PN-B (potocznie nazywane „starymi”) oraz normy zharmonizowane, nazywane po prostu Eurokodami. W odniesieniu do konstrukcji drewnianych zwracamy uwagę zwłaszcza na:

• Normy PN-B:

-              PN-B-02010:1980/Az1:2006 – Obciążenia w obliczeniach statycznych – Obciążenie śniegiem,

-              PN-B-02011:1977/Az1:2009 – Obciążenia w obliczeniach statycznych – Obciążenie wiatrem,

-              PN-B-03150:2000/Az1:2001, Az2:2003, Az3:2004 – Konstrukcje drewniane – Obliczenia statyczne i projektowanie,

• Eurokody:

-              PN-EN 1991 – Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje,

-              PN-EN 1995 – Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych.

Jak widać w wykazie z roku 2015, Rozporządzenie dopuszcza stosowanie zarówno norm z oznaczeniem PN-B, jak i Eurokodów z jednym zasadniczym warunkiem tj. korzystania z całego zestawu jednolitych norm. Znaczy to tyle, że podczas projektowania budynku nie należy analizować posadowienia czy konstrukcji ścian zgodnie z normą PN-B, a konstrukcji dachu zgodnie z Eurokodem. Podobnie nie należy zbierać obciążeń zgodnie z PN-B, a wymiarować konstrukcji zgodnie z Eurokodem. W związku z komplementarnym charakterem norm, użytych w nich metod i współczynników, od normy produkcyjnej, przez projektowe, aż po wykonawcze, należy bezwzględnie zachowywać ich jednolitość.

Taki stan prawny utrzymuje się do dnia dzisiejszego, jednak jego podstawą nie jest już Rozporządzenie z roku 2015, a z dnia 14 listopada 2017r., dla którego tekst jednolity ukazał się w roku 2019.

W najnowszym wykazie norm nie zawarto już tych z oznaczeniem PN-B (poza tymi przypadkami, dla których nie ma odpowiednika w Eurokodach). Jednak, aby rozpatrywać całość rozporządzenia należy zapoznać się także z Obwieszczeniem Ministra Inwestycji i Rozwoju w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 8 kwietnia 2019 r., w którym to zawarte jest:

„5. W przypadku zamierzenia budowlanego, wobec którego przed dniem 1 stycznia 2021 r.:

1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego,

2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,

3) została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego

– można stosować Polskie Normy wymienione w lp. 49 załącznika nr 1 do rozporządzenia, o którym mowa w § 1, w brzmieniu dotychczasowym”.

Zgodnie z powyższą informacją, pomimo ich braku w wykazie, dopuszcza się do końca roku 2020 projektowanie konstrukcji drewnianych opartych na starych Polskich Normach Budowlanych.  Po tej dacie, od 1. stycznia 2021, jedynymi obowiązującymi normami będą Eurokody.

Przykładowa etykieta do oznaczenia elementu z drewna klejonego - zgodnie z PN-EN 14080:2013. Tak powinno być oznaczone drewno, które przyjechało na budowę!

…a normy produkcyjne

Powyższe informacje zdają się jasno określać daty i normy, które powinniśmy stosować, spełniając warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. I tak w zasadzie jest, jeśli chodzi o projektowanie konstrukcji drewnianych. Jednak aby zaprojektować i wytworzyć konstrukcję z drewna klejonego warstwowo należy dodatkowo odnieść się do zaleceń Polskiego Komitetu Normalizacyjnego oraz do norm związanych z produkcją danych elementów.

Zaleceniem Polskiego Komitetu Normalizacyjnego jest, aby konstrukcja oraz jej poszczególne elementy zostały zaprojektowane zgodnie z obowiązującymi normami zharmonizowanymi tj. Eurokodami zawsze wówczas, gdy produkcja także odbywa się na podstawie europejskiej normy zharmonizowanej. Obecnie obowiązującą normą związana z produkcją i klasyfikacją drewna klejonego jest norma zharmonizowana PN-EN 14080:2013, jedyna obowiązująca od sierpnia 2015 roku. W swojej treści (w wykazie norm niezbędnych do ich stosowania) wymienia ona normę PN-EN 1995-1-1 – Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych.

Dlatego też, niezależnie od Rozporządzenia, które tymczasowo dopuszcza stosowanie różnych zestawów norm do projektowania, konstrukcje drewniane powinny być projektowane wyłącznie w oparciu o Eurokody, a organy administracji architektoniczno-budowlanej nie powinny wydawać pozwoleń na budowę i wykonawcy przyjmować do realizacji konstrukcji drewnianych zaprojektowanych zgodnie ze starymi normami krajowymi. Stan ten zostanie jednoznacznie uporządkowany dla pozwoleń na budowę wydanych po 1 stycznia 2021 roku.

Niestety do tego czasu inwestycje, dla których wydano pozwolenie na budowę, nawet pomimo błędnych założeń, są i będą realizowane.

Na niekorzyść inwestorów, czy projektantów, którzy w procesie budowlanym korzystają z drewna klejonego, działa także fakt, że norma PN-EN 14080:2013 do dnia dzisiejszego (pomimo długiego już obowiązywania) nie została przetłumaczona i wydana jest wyłącznie w języku angielskim, co może powodować rozbieżności w tłumaczeniu i interpretacji. Dlatego niezwykle ważnym jest, by przy projektowaniu korzystać z usług doświadczonej grupy profesjonalnych konstruktorów,  a przy zakupie materiału wybierać taki, którego producent legitymuje się ważnym certyfikatem właściwej jednostki notyfikującej.